SATIN ALMA HEYECANI KÖR EDİYOR

Satın alma heyecanı nasıl bir körlüğe yol açar?

İnsanlar bir işe girerken, bir işyeri açarken, bir şeyi satın alırken veya buna benzer bir eylemde bulunabilirler. Bu durumlarda sözleşme imzalamaları gerekiyor olabilir. Bu aşama onların en heyecanlı oldukları andır. Adeta bloke olurlar.
Bir çok hata ve kusuru görmezden gelebilirler, hoş görebilirler. Bunlar sonradan öyle bir baş ağrıtır ki hayatlarını kabusa bile çevirebilirler.  İşe giriyorsa naçarlıktan, acizlikten kölelik koşullarına imza atmış, işten ayrılması durumunda tazminat 
ödemekle yükümlü bir maddenin altına imza atmış olabilir. Çünkü işsizdir, işe girşinde ne olursa olsun, psikolojisi içindedir.
İşsizlik onun için sonradan oluşacak her şeyden daha kötüdür. 

Eğer bir dükkan, mağaza açacak iseniz; zincir marka için franchise anlaşmasının altına bu satın alma heyecanı ile bloke olmuş olarak incelemeden, hatta incelediğinizde vazgeçmeniz, iflas etmeniz halinde(Düşünsenize iflas etmiş varınızı yoğunuzu kaybetmiş olduğunuz halde. Şu gaddarlığa bakın!) bile ağzınızı bir karış açık bırakan maddeler yüzünden yüz binlerce dolarlık tazminata mahkum olabilirsiniz. 

Satış vaadi ile satın alacağınız konut sözleşmesinin altına imza attığınızda ileride başınıza neler geleceğini tahmin bile edemezsiniz. Ne yazık ki sözleşmeler tek yanlı düzenleniyor ve satın alanların aleyhine hükümler, maddeler içeriyor.
Bunlar buraya örnekleri yaşandığı için yazıldı.

Hayalinizdeki ne ise ona rastladınız, tesadüf ettiniz! Heyecanlandınız, mutlaka sahip olmak istiyorsunuz. 
Her şey yolunda ise, şeffaf, açık, net ise sorun yok.

Ama...
Konumuz gayrimenkul olduğu için konuttan yola çıkalım.

Gayrimenkulün fiziksel durumundan fiyatına kadar vereceğiniz her kararda bir çok şeyi atlamış, gözden kaçırmış, hatta okuduğunuz halde sözleşme altına imza atmış olabilir, geri dönüşü olmayan bir yola girmiş olabilirsiniz.

Hatta 'Beni çekememezlikle, kıskançlıkla vazgeçirirler' diye danışmanlık almaktan çekinir korkarsınız.

Rutin sözleşme diyerek satış vaadi sözleşmesini de üstelik okuyarak altını imzaladım. Herkes aynı sözleşmeyi imzalıyor, diyen satış ofisi memurunun da bilinçaltı etkisi, sonra bu sözleşmeyi imzalamazsan beğendiğin evi alamayacaksın psikolojisi, her sözleşmenin böyle maddeler içerdiği yönündeki 'Okusan imzalamazsın. Bunlar yazılır ama kimse mahkemelik olmamıştır' söylemlerinin bilinçaltı göndermeleri ne yazık ki etkili oluyor. 
Sözleşmedeki bir maddenin dikkatimden nasıl kaçtığını anlayamadım? Bunu satın alma heyecanının bana verdiği körlüğe bağlıyorum. Uzmanlar 'ani veya rutinleşmiş tercihler riskli tercihlerdir' derken haklılar. Bu heyecan ile 'şüphe uyandıracak işaretleri' ne yazık ki atlamışım! Kararımı akılcılık ile mi, fevrilik ile mi verdiğimi sorarsanız; beynimin akıl yürütme (prefrontal korteks) ile değil orta beynimin (Limbik sistem) ani duygusal kararıyla olduğunu söyleyebilirim. Gördüğünüzde aşık olduğunuz şeyin bütün risklerini gözardı ederek sizin olmasını istersiniz. Aşkın gözü kördür ama komşunun ki değil, ata sözünü unutursunuz. Elias Canetti'nin 'İnsanın gerçeklik karşısında ne ölçüde körleşebileceğini' anlattığı  Körleşme adlı eserinde vurguladığı uyaranları dikkate almayı o an görmezden gelirsiniz.

Tabi sonuçta  bize vaat edilenlerin, proje de gösterilen, çizilenlerin yüzde 30'u yapılmadı. İtirazda bulunduğumda sözleşmeyi iyi okumadığım uyarısı aldım. 


Tekrar incelediğimde hayret içinde kaldım. Şeytanın hangi ayrıntıda gizli olduğunu buldum.
Madde özet olarak aynen şöyle: Satış ofisi çalışanlarının söyledikleri, vaatleri bağlayıcı değildir.

Bu cinlik kimsenin aklına kolay kolay gelmez. Sözleşmeye de bir madde olarak kolay kolay konulamaz. Şöyle ki; siz eğer satış ofisi çalışanlarına konut alacak müşteriye her şeyi söyleyebilirsiniz, her şeyi vaat edebilirsiniz, der, sonra da hukuksal olarak kendinizi güvenceye almak, arkanızı sağlama almak için ancak böyle bir cinliği düşünebilirsiniz. 

Peki farkında olsaydım ne yapardım? Önce bu maddenin ne anlama geldiğinin izahını, ne demek istediğini, söz verilenlerin, vaat edilenlerin ne kadar yapılıp yapılamayacağını öğrenerek, altında yatan hinliği sezerek vazgeçebilirdim. Çünkü bugün beklediğim fayda ve yarar zarara dönüşmüş durumda.

Bir daha, bir daha okuyun, uzmanına danışın, uzman kişilerden destek alın. Sinsice eklenmiş bir madde hayatınızı karartabilir.