“Sanat görmeyi, algılamayı, kavramayı, düşünmeyi, eleştirmeyi, yorumlamayı, değerlendirmeyi öğretir insana. Bu değerler hiyerarşisi içinde insan yalnız kendi kişiliğini değil, içinde yaşadığı toplumun da düzeyini geliştirirken, bütün bunların bir yaşam biçimine dönüştüreceğini bilir.”(1)
“Sanatın apolitik olması egemenlerle işbirliği yaptığı anlamına gelir.”(2)
Yeniden, bir kez daha, bıkıp usanmadan, döne döne başkaldıran sanatı, ya da sanatın aslî işlevini konuşmalıyız…
Sarsıcı dönemlere tanıklık etmiş, dünyaca ünlü üç ressamın gözünden, üç direniş öyküsü…
Halka Yol Gösteren Özgürlük – Eugene Delacroix
Fransız resim sanatının başyapıtlarından biri olarak kabul edilen yağlı boya tablo. 1830 senesinde Kral 10. Charles’in devrilişine yol açan üç günlük halk ayaklanmasının anısına yapılmıştır. Tüm dünyada Fransız Devrimi’nin simgesi kabul edilmektedir.
Resimde, özgürlüğü simgeleyen bir kadın, bir elinde Fransız bayrağı, diğer elinde ise bir tüfek taşıyarak yürümekte, peşinden gelen devrimci insanlara barikatları aşmada öncülük etmektedir. Elbisesi yırtıktır, göğsü ve ayakları çıplaktır, başında özgürlük simgesi olan Frigya başlığı vardır. Bir yanında yoksulları temsil eden, her iki elinde de birer tabanca taşıyan on-iki yaşlarında bir çocuk, öbür yanında burjuvaları temsil eden, eli tüfekli, başında silindir şapka olan bir adam vardır. Çatışma içindeki bir şehirde, yerdeki yaralıların ve ölülerin arasından geçmektedirler. Bu tablo, modern resim sanatının ilk politik çalışması olarak kabul edilmektedir. Louvre Müzesi’nde sergilenmektedir.
Resimdeki eli tabancalı çocuk figüründe Victor Hugo’nun Sefiller romanındaki Gavroche karakterinden esinlenildiği düşünülmektedir. Silindir şapkalı adamın kim olduğu konusu tartışmalıdır. Bazıları ressamın kendisini çizmiş olduğunu söylemektedir, bazı iddialara göre ise bu figürü çizerken ressam tiyatro yönetmeni Etienne Arago’yu model almıştır.
New York’taki Özgürlük Anıtı, Delacroix’in tablosundaki kadın örnek alınarak yapılmış, Fransa tarafından Amerika’ya hediye edilmiştir. Ancak, Amerikalı yetkililer kadının yarı-çıplak vaziyette olmasını uygun bulmadıklarından, heykelde değişiklik yaparak kadının açıkta kalan göğsünü kapatmışlardır.
Guernica – Pablo Picasso
Resim yağlı boya olmasına rağmen siyah beyazdır. Bu karanlık ölümü, insan gözünü andıran ışık saçan ampül olayın medeniyetin gözü önünde meydana gelmiş olmasını simgeler. Elinde kırık kılıcı ile yatan savaşçı kahramanca savunmanın alışılagelmiş sembolüdür. Can çekişen at, aslında can çekişen insanlık ve barışın ta kendisidir. Kucağında ölmüş bebeğine ağıt yakan anne hemen hemen bütün ressamlar tarafından işlenmiş Pieta’yı yansıtır. Pieta kucağında ölmüş İsa bulunan Meryem konusudur. Yangın içinde can çekişen haykıran, ellerini açmış insanlar, masum halkın acısını simgeler.
Elinde gaz lambası taşıyan (özgürlük anıtını çağrıştıran) figür yarınlar için ümit vadeder. Kızgın boğa figürü bütün dünyada gelişen milliyetçilik akımlarının İspanyol uzantısıdır. Resmin içinde yer alan gazete parçaları insanlığın buna kayıtsız kalmayacağı ve bu acının bütün insanlığa mal olacağı gibi imgelerdir.
Cephanelik (The Arsenal) – Diego Rivera
Meksika halkını ve Meksika devrimini ortaya koyan önemli bir çalışma.dır bu duvar resmi. Eserde Diego’nun kendi politik görüşlerini, inançlarını ve sosyal çevresinde yer alan birçok devrimci arkadaşını görebiliriz. Resmin ortasında, Frida Kahlo, elindeki silahları Meksika Devrimi için savaşan işçilere dağıtmaktadır. Oldukça maskülen bir görünümdedir. Arkada komünizm ve devrimin simgesi olarak orak-çekiç amblemli bayrak dalgalanmaktadır. Resmin en sağında yer alan Tina Modotti ise Kahlo’nun tersine feminen olarak resmedilir. Bir dönem Diego’nun da sevgilisi olan fotoğrafçı Modotti, elinde fişeklik, erkek arkadaşı Julio Antonio Mella’nın yanında ayakta duruyor. Küba Komünist Partisi kurucusu olan ve beyaz şapkasıyla resmedilen Mella’nın hemen yanında ise Modotti’nin komünist akıl hocası ve İtalyan arkadaşı ve daha sonra da sevgilisi olacak Vittorio Vidali bulunmaktadır. Rivera, bu kompozisyonda cinsiyetin; kişinin devrimdeki rolünü belirlediğine dair bir vurgu yapıyor. Özetle bu resim; devrim savaşanlarının güçlenmesi ve hükümeti devirmesi için işçilere silah dağıtan arkadaşların anlatıyor.(3)
Kaynaklar:
(1) Bertolt Brecht.
(2) Zeynep Oral, “İleri Demokrasinin Şahin’i… Ya da Terörist Ressamlar, Şairler, Yazarlar…”, Cumhuriyet, 29 Aralık 2011, s.17.
(3) Gülderen Bölük, www.kolektomani.com
tr.wikipedia.org/wiki
Dünyalılar
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder