1980'lerden Bugüne. Şişli'de Bir Kitap Satıcısı: Fevzi Çolak

‘Bedelini ödeyerek öğreneceksin.’

Ortaokul mezunu görmüş geçirmiş seyyar bir kitap satıcısı,Erzincanlı Fevzi Çolak filozofik bir konuşma tarzıyla anlatıyor.

’62 yaşındayım,25 yıldır kitap satıyorum. Türkiye’yi il il gezdim. 81 ilini de iyi bilirim. Gitmediğim yer kalmadı. Feriköy’de oturuyorum.

'Bizim işimiz 1980'li yıllarda revaçta olan bir işti. Benim hikayem de böyle başladı.'

‘Eskişehir yolu üzerinde Çayır ve Mera Müdürlüğü var. Serbest biriydim. Ekmek param için çalmayacağım kapı yoktu. Girdim içeri,memurların karşısına geçip kendimi tanıttım..  Çantamda Dünya Klasiklerinin kitap kapaklarından ibaret sunum katalogu vardı. Çıkardım koydum önlerine...Ben satıcıyım,parasına bakarım. Sattığım şey beni ilgilendirmez,diye düşünüyorum. Gencim,aklım bir karış havada. Hanımefendinin biri eline tanıtıcı kitabı aldı sayfaları çevirdi. Tolstoy,Gogol,Dostoyevski, Puşkin,Gorki…Kataloğu bir kenara bıraktı,yüzüme baktı. Bakışı beni sarstı. ’Bu kitapları okuyan, adam gibi adam olur.’ Dedi. Bu laf benim zoruma gitti. ‘Niye,ben adam değil miyim?’ dedim. Kadın yüzüme baktı,bir şey söylemedi. Otele döndüm. Bu kadının lafı kafama takıldı. Niye böyle söyledi? Diye düşündüm. Vedat Türkali’inin Bir Gün Tek Başına ile okumaya başladım,Tolstoy,Gogol,Dostoyevski devam ettim. Okumaya başlayınca dünyam değişti,konuşmam,düşünmem değişti,her şeye farklı bakmaya başladım. Okumak insanı bu kadar mı değiştirir...’

‘80’li yıllarda Ankara’ya Sanayi Bakanlığı’na gittim. Kaçak olarak binaya girdim.Çıktığım kat bakanın bir alt katı imiş. İçeri girdim bir bayan tek başına oturuyor, kendimi tanıttım.’Kitap okur musunuz?’ diye sordum.’  Kadın afalladı. Şaşkın bana bakıyor. ‘Ben bu maaşla nasıl kitap okurum?’Dedi. Bu beni çok etkiledi. Çantamdan bir kitap çıkardım,’Al bu kitabı oku,bu benim sana hediyemdir’ dedim. ‘Bir şartla alırım. Ankara’ya her geldiğinde bana uğrayacaksın ’dedi. Tamam,dedim. Her zaman habersiz gittim. Çünkü onun o maaşla bana bir yemek yada benzer bir şey ikram edecek olması beni üzerdi.’

‘Üsküdar’a gittim. Çok yorulmuştum,orada bir çay ocağına girdim. Oturdum,baktım karşımda bir tablo var. Çay ocağının tam üzerinde. Çay buharından tablonun rengi değişmiş. Değerli bir tablo olduğunu fark ettim. Birden aklıma geldi. ‘Hemşerim sana bir Kuranı Kerim versem bu tabloyu bana verir misin?’ ’Tabi,ne demek,bu, Kuran’dan daha mı değerli? Al, senin olsun.’ Diyerek tabloyu hemen çıkarıp bana verdi.’

‘Anadolu’yu gezerken bir Tunceli'ne uğradım. Liseye gitmeden önce telefon ettik. Resim öğretmeni bizi karşıladı. O zaman ressamları anlatan bir kitap satıyorum. Hepsini yanımda gezdiremediğim için elimde bir demo,tanıtıcı bir kitap var,onu sunuyorum. Resim öğretmenine sundum,parası o an olmadığı için 10 gün sonra gel,20’sini veririm 100’ünü de sonra veririm,dedi. Benden tanıtıcı kitabı istedi. Ne yapacaksın,bu tek başına işine yaramaz,dedim,o da çocuğuna vereceğini söyledi.  İçimden gelmeyerek verdim. İlçeleri dolaştıktan sonra tekrar yanına geldim. Konuşurken bir bardak su istedim,o da mutfağın yolunu gösterdi. Mutfağa gittiğimde verdiğim kitabın demlik altı olarak kullanıldığını gördüm. İçim cızz etti. Kitabı alıp çantama koydum. Biraz sonra o da mutfağa gitti,döndüğünde,orada bir kitap olduğunu ama şimdi orada olmadığını söyledi. Ben aldım,dedim.Bu senin işine yaramaz. Sen bunun kıymetini bilmiyorsun. Bilsen,demlik altı olarak kullanmazsın! Bu ne senin ne benim işime yarar,dedim. Sonra kitabın sayfalarını çevirip Van Gogh’un bir tablosunu gösterdim. Sen bu resimden bir şey anlıyor musun?diye sordum. Bir şey anlamadığını söyledi. Anlayamazsın,anlasaydın,bu kitabın yerini bilirdin.’

‘Bedel ödemeden öğrenmeyeceksin. Öyle kolaycılık yok. Ben bu bilgiyi bir bedel ödeyerek öğrenmişim. Ben bunun hamallığını yapacağım,senin bir çaban olmayacak!Yok böyle bir şey. Türkiye’de bilgi hamallığı var. Birisi öğrensin bana anlatsın. Ne güzel! Kendin çaba harcamayacaksın,ondan sonra sormayan,sorgulamayan,söylenen her şeyi kabul eden insan tipi ortaya çıkıyor.

‘Şimdiye bakınca keşke okumasaydım. Okumasaydım da  kahrolmasaydım,diyorum’

‘İnsan sormuyorsa,nedenini sorgulamıyorsa her şey boşuna!...Annesi çocuğuna ‘git kızım,dişini fırçala’ dediğinde kızı da ‘neden fırçalayayım’ diye sormuyorsa bunun hiçbir anlamı olmaz. Dişini niye fırçaladığını bilmeyen zoraki iş yapmış demektir,bir süre sonra hiç yapmaz.’

‘Kitap dosttur,insanın sırrını saklar,her şeyini paylaşır. Kitap okumayan sağır,dilsiz ve kördür. Bu kadar!’

Hayber Gürsoy

30.03.2012